آنتن‌های موبایل این روزها به یک جزء جدایی ناپذیر از محیط زندگی ما تبدیل شده‌اند و وظیفه برقراری ارتباط ما با یکدیگر را از طریق یک شبکه مخابراتی بر عهده دارند. از سال‌های گذشته هر سه اپراتور موبایل در ایران، شبکه‌های سلولی خود را توسعه داده و آنها را بزرگ و بزرگ‌تر کرده‌اند، به گونه‌ای که اکنون کمتر نقطه‌ای در ایران یافت می‌شود که در آنجا نتوان با تلفن همراه صحبت کرد یا نتوان از دیتای اینترنت در تلفن همراه بهره گرفت. اما چطور می‌توان از امن بودن میزان تشعشعات این آنتن‌ها مطمئن شد؟
در سال‌های اخیر با رشد تکنولوژی شبکه موبایل و اقدام به نوسازی زیرساخت این شبکه از سوی اپراتورهای موبایل، تعداد آنتن‌ها نیز رو به افزایش گذاشته است. بدین صورت در هر محله از شهرها می‌توان چندین آنتن موبایل در نزدیکی مکان‌های مسکونی و یا بر فراز خانه‌ها مشاهده کرد. چنین اتفاقی نگرانی از بابت میزان تشعشعات آنتن‌ها را به وجود آورده است و همچنین باعث دامن زدن به شایعه‌های گسترده‌ای شده که مبنای علمی و دقیقی ندارند.
بر اساس گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت و همچنین سازمان انرژی اتمی ایران، آنتن‌های موبایل خطری برای شهروندانی که در نزدیکی آنها سکونت دارند ایجاد نمی‌کنند، به شرط آنکه تشعشعات آنتن‌ها از حد مجاز عبور نکند.
بر اساس تحقیقات دیجیاتو، همه اپراتورهای فعال موبایل در ایران باید یک پروانه ضروری را برای فعالیت خود دریافت کنند. این پروانه، موسوم به «پروانه اشتغال به کار پرتوکاران و بهره برداری از منابع پرتوزا» از سوی سازمان انرژی اتمی به اپراتورهای موبایل اعطاء می‌شود که هر سه سال یک‌بار نیاز به تمدید شدن دارد.
مبنای این پروانه، استاندارد و بی‌خطر بودن تجهیزات مخابراتی در سطح شهرها برای شهروندان است. در واقع هر اپراتور برای دریافت پروانه اشتغال و همچنین تمدید آن، متعهد می‌شود تا ضوابط مدون این امور و استاندارد ملی ایران را در ارتباط با پرتوگیری عموم مردم رعایت نماید.
سازمان انرژی اتمی ایران از سال ۱۳۸۰ تشعشعات آنتن‌های موبایل را اندازه گیری می‌کند و در یکی از آخرین گزارش‌های خود خبر می‌دهد که در بیشتر موارد، شدت پرتو رادیویی ناشی ازآنتن‌های BTS نه تنها از حد پرتوگیری عموم مردم بر اساس استاندارد ملی بیشتر نبوده، بلکه در اغلب موارد از یک صدم این حد نیز کمتر بوده است. با این وجود، در سال‌های گذشته تدابیری اندیشیده شده است تا خود شهروندان نیز بتوانند نسبت به تشعشعات آنتن‌های موبایل در نزدیکی محل کار یا سکونت خود آگاهی بیشتری پیدا کنند و در صورت نگرانی، قادر به انجام اقداماتی باشند.
سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در سایت خود می‌نویسد: «تا کنون فاصله مشخصی جهت نصب آنتن های مخابراتی از اماکن مسکونی تعیین نشده است، چراکه فاصله در کنار پارامترهای دیگری چون توان تشعشعی و زاویه تابش آنتن تعیین کننده استاندارد یا غیر استاندارد بودن حدود تشعشعات یک آنتن است. لذا در صورت وجود نگرانی از تشعشعات آنتنی در مجاورت مکانی مسکونی می بایست موضوع از طریق ثبت شکایت در سامانه شکایات سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی پیگیری شود تا پس از انجام اندازه گیری های لازم رأی نهایی در خصوص مجاز یا غیرمجاز بودن حدود پرتودهی آنتن مورد نظر از سوی سازمان انرژی اتمی ایران صادر شود.»
مهمترین پارامترهایی که تعیین کننده استاندارد بودن حدود تشعشعات در اطراف یک آنتن هستند عبارتند از:
- فرکانس دقیق رادیویی کار
- توان فرستنده
- بهره آنتن
- نمودار تشعشعی آنتن
- زاویه Tilt یا زاویه ارتفاع آنتن و زاویه Azimuth یا زاویه افقی آنتن
- ارتفاع دکل و آنتن از سطح زمین مجاور
- معیار قدرت تشعشعی قابل قبول
- پستی و بلندی های اطراف آنتن
- ارتفاع نقطه مورد نظر اندازه گیری، از سطح زمین مسطح
در حال حاضر کاربرانی که یک آنتن موبایل در فاصله‌ای بسیار نزدیک در محل سکونت آنها قرار دارد، می‌توانند از طریق تماس تلفنی با سامانه ۱۹۵ که مربوط به سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی است نسبت به بررسی این موضوع اقدام کنند. این سامانه همچنین در قالب یک سایت به نشانی اینترنتی «https://195.ict.gov.ir» به ارائه خدمات می‌پردازد که در صورت نیاز می‌توان موارد مورد نظر را در آن مطرح کرد.
یکی از مهمترین قسمت‌های همین سایت، مربوط به تشعشعات آنتن‌های موبایل است. در این سامانه نوع سرویس مورد نظر را «رادیویی» انتخاب کنید. نوع شکایت خود را نیز «تشعشعات» و سپس موضوع شکایت را «آنتن» انتخاب نمایید.
در صفحه بعد، مشخصات دقیق‌تری مانند آدرس و مشخصات فردی از شما درخواست خواهد شد. لازم به اشاره است که در تماس تلفنی با سامانه ۱۹۵ نیز می‌توان همه این مراحل را طی کرد. بر اساس مستندات موجود در سایت سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، عنوان شده است که کل این فرآیند، بین ۱ الی ۳۴ روز به طول خواهد انجامید.
در مرحله اول، شکایت به اپراتور ارسال و توسط کارشناسان آنجا بررسی می‌شود که برای این مرحله ۲۰ روز در نظر گرفته شده و در مرحله بعدی، شکایت به سازمان انرژی اتمی ارسال خواهد شد که در این شرایط نیز حداکثر تا ۱۴ روز برای فرآیند در نظر گرفته شده که در مجموع، پس از ۳۴ روز باید پاسخی به شاکی ارائه شود.
در ابتدای کار همچنین یک پیامک شامل کد رهگیری برای کاربر ارسال می‌شود که می‌تواند از طریق آن، پیشرفت شکایت خود را پیگیری کند.
با این حال، اگرچه به گفته سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، تا کنون فاصله مشخصی جهت نصب آنتن های مخابراتی از اماکن مسکونی تعیین نشده است اما اپراتورهای موبایل در گفتگو با دیجیاتو نیز تاکید می‌کنند تشعشعات آنتن‌های موبایل در اکثریت موارد یک دهم حد استاندارد هستند: «در برخی موراد پیش می‌آید که یک آنتن موبایل مدت‌ها در محله‌ای وجود دارد و سپس به دلیل ساخت و سازهای شهری، یک ساختمان چندین طبقه در کنار آنتن موبایل ساخته می‌شود. در این حالت اپراتور چندین راهکار دارد. از جمله چرخش آنتن، کاهش یا افزایش ارتفاع آنتن، تعویض تجهیزات و یا در نهایت تغییر مکان آنتن.»
یکی از اپراتورهای موبایل همچنین تاکید می‌کند: «تا کنون در زمینه شکایات صورت گرفته از سوی کاربران، به هیچ موردی برنخورده‌ایم که یک آنتن موبایل به سلامت شهروندان آسیبی برساند. با این حال سازمان انرژی اتمی ایران پس از بررسی، صرفاً بر بهینه‌تر شدن میزان تشعشع دریافتی از آنتن موبایل تاکید دارد.»
اپراتورهای موبایل همچنین تاکید می‌کنند که در مراحل اولیه نصب آنتن موبایل، تمام پارامترهایی که می‌تواند بر سلامت شهروندان تاثیرگذار باشد را رعایت می‌کنند و سپس اقدام به نصب آنتن می‌کنند.
[source: https://www.1pezeshk.com/archives/2021/09/failures-of-devices.html]